توسط : تأثیر کیفیت وایر شمع در عملکرد موتور خودرو
در سیستم احتراق خودرو، قطعات مختلفی نقش دارند که هماهنگی و عملکرد صحیح آن‌ها موجب کارکرد بهینه موتور می‌شود. یکی از این اجزای کلیدی که معمولاً کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، وایر شمع است. این قطعه در ظاهر ساده، نقش مهمی در انتقال ولتاژ بالا از کویل به شمع دارد. کیفیت پایین وایر شمع می‌تواند موجب کاهش قدرت موتور، افزایش مصرف سوخت، بد کار کردن موتور و حتی آسیب به سایر اجزای سیستم جرقه‌زنی شود.
در این مقاله، در بلاگ دیناپارت به بررسی اهمیت وایر شمع، تأثیر کیفیت آن بر عملکرد موتور، علائم خرابی، نحوه تشخیص وایر با کیفیت و زمان مناسب تعویض آن خواهیم پرداخت.
وایر شمع چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
وایر شمع یا کابل جرقه‌زن قطعه‌ای از سیستم جرقه‌زنی است که جریان ولتاژ بالا را از کویل احتراق یا دلکو به شمع‌های موتور منتقل می‌کند. در خودروهای بنزینی که از سیستم جرقه‌زنی استفاده می‌کنند، شمع‌ها نیاز به ولتاژ بالای حدود ۱۲ تا ۴۰ هزار ولت دارند تا مخلوط سوخت و هوا را مشتعل کنند. وایر شمع این ولتاژ را بدون نشتی یا افت انرژی به شمع منتقل می‌کند.
چرا کیفیت وایر شمع مهم است؟
۱. انتقال دقیق و بدون اتلاف ولتاژ
وایر باکیفیت باید مقاومت الکتریکی مناسبی داشته باشد تا جریان ولتاژ بالا را با حداقل اتلاف انرژی به شمع برساند. وایر بی‌کیفیت یا خراب ممکن است دچار نشتی ولتاژ شود، که این امر منجر به ضعیف شدن جرقه و احتراق ناقص می‌شود.
۲. جلوگیری از تداخلات الکترومغناطیسی (EMI)
وایرهای مرغوب با ساختار چندلایه و شیلدینگ مناسب، مانع از ایجاد نویز الکترومغناطیسی روی سیستم‌های الکترونیکی خودرو مانند ECU، رادیو، سنسورها و … می‌شوند. وایرهای ارزان و غیراستاندارد می‌توانند باعث اختلال در این سیستم‌ها شوند.
۳. مقاومت در برابر گرما و لرزش
موتور خودرو محل پرحرارت و پرلرزش است. وایر شمع بی‌کیفیت به‌مرور ترک خورده، ذوب یا شل می‌شود و کارایی خود را از دست می‌دهد. در مقابل، وایرهای با کیفیت بالا دارای روکش‌های مقاوم به حرارت، روغن، رطوبت و ضربه هستند.
۴. افزایش راندمان موتور
با انتقال دقیق و قوی جریان الکتریکی به شمع‌ها، احتراق بهتر و کامل‌تر اتفاق می‌افتد. این موضوع موجب:
-
افزایش قدرت موتور
-
کاهش مصرف سوخت
-
بهبود شتاب
-
کاهش آلایندگی می‌شود.
علائم خرابی وایر شمع
خرابی وایر شمع می‌تواند خود را با نشانه‌های زیر بروز دهد:
-
ریپ زدن یا لرزش موتور به‌ویژه در حالت ایست یا دور پایین
-
کاهش توان موتور هنگام شتاب‌گیری
-
افزایش مصرف سوخت
-
روشن شدن چراغ چک موتور (به‌ویژه با خطای جرقه‌زنی یا misfire)
-
صدای تق‌تق یا ترکیدن خفیف در اگزوز
-
بوی بنزین نسوخته به دلیل احتراق ناقص
-
سخت روشن شدن موتور در هوای سرد یا مرطوب
تشخیص وایر شمع بی‌کیفیت یا خراب
بررسی ظاهری
-
ترک‌خوردگی، پوسیدگی یا نرمی بیش از حد در روکش وایر
-
تغییر رنگ یا سوختگی در محل اتصال وایر به شمع
-
شل بودن سری وایر و عدم اتصال محکم
بررسی عملکردی
-
استفاده از ابزار تست جرقه برای مشاهده قدرت انتقال جریان
-
بررسی مقاومت وایر با اهم‌متر (مقاومت بالا نشان‌دهنده خرابی است)
-
بررسی تداخل با تجهیزات الکترونیکی خودرو
ویژگی‌های وایر شمع با کیفیت
-
روکش سیلیکونی مقاوم در برابر حرارت تا ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد
-
ساختار چندلایه با عایق مناسب برای جلوگیری از نشتی ولتاژ
-
مقاومت مناسب (نه خیلی زیاد نه خیلی کم) برای فیلتر کردن نویز
-
سری‌های فلزی آب‌کاری شده برای اتصال محکم
-
دارای استاندارد ملی یا بین‌المللی مانند ISO یا SAE
-
ضمانت‌نامه یا برند معتبر از شرکت‌های شناخته‌شده
زمان مناسب برای تعویض وایر شمع
عمر مفید وایر شمع بسته به کیفیت ساخت، شرایط استفاده و نوع خودرو متفاوت است، اما به‌طور معمول هر 40 تا 80 هزار کیلومتر یا هر ۲ تا ۳ سال باید بررسی و در صورت نیاز تعویض شود.
همچنین در شرایط زیر بهتر است زودتر وایر شمع را تعویض کنید:
-
عبور از مناطق پررطوبت یا بسیار گرم
-
استفاده در ترافیک سنگین
-
شنیدن صدای جرقه یا دیدن نور جرقه در شب در اطراف وایر
-
مشاهده هر یک از علائم خرابی ذکرشده
تاثیر مستقیم کیفیت وایر شمع بر مصرف سوخت
شاید باورکردنی نباشد، اما یک وایر بی‌کیفیت می‌تواند مصرف سوخت خودرو را تا ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش دهد. علت این مسئله، ضعف در جرقه‌زنی و احتراق ناقص سوخت است که نه‌تنها مصرف را بالا می‌برد، بلکه گازهای آلاینده بیشتری نیز تولید می‌کند. در مقابل، با نصب وایر مرغوب، سوخت به‌طور کامل می‌سوزد و راندمان بالا می‌رود.
انتخاب وایر شمع مناسب برای خودروهای ایرانی
در بازار ایران برندهایی مثل صبا باتری، کروز، ایساکو (برای محصولات ایران‌خودرو)، سایپا یدک، ام‌وی‌ام پارت، دیناپارت، بوش و NGK از جمله گزینه‌های قابل اعتماد برای تهیه وایر شمع هستند. بهتر است بر اساس نوع موتور، مدل خودرو و توصیه دفترچه راهنما، وایر شمع سازگار و ترجیحاً اصلی تهیه شود.
نتیجه‌گیری
وایر شمع، هرچند قطعه‌ای ارزان و کوچک است، اما نقش آن در عملکرد کلی موتور بسیار حیاتی است. اگر جریان ولتاژ به‌درستی و بدون اختلال به شمع نرسد، احتراق ناقص، لرزش موتور، افزایش مصرف سوخت و حتی خرابی شمع و کویل محتمل خواهد بود. بنابراین انتخاب وایر شمع با کیفیت، مطابق با استانداردهای جهانی، از اصلی‌ترین نکات در نگهداری صحیح خودرو محسوب می‌شود.
پیشنهاد می‌شود هنگام تعویض شمع‌ها، وایر شمع نیز بررسی و در صورت نیاز تعویض شود. این اقدام ساده، هزینه ناچیزی دارد اما از صرف هزینه‌های سنگین‌تر جلوگیری می‌کند و موجب بهبود کارایی موتور و مصرف سوخت می‌شود.
شرکت قطعات خودرو دیناپارت
