توسط : شناخت عملکرد، تفاوت‌ها، علائم خرابی و زمان تعویض این دو تسمه مهم خودرو
در دل هر موتور خودرو، قطعاتی هستند که بدون آن‌ها حرکت خودرو ممکن نیست. تسمه دینام و تسمه تایم دو مورد از این قطعات حیاتی‌اند که هرچند از نظر ظاهری شباهت‌هایی دارند، اما از نظر عملکرد و نقش در سیستم موتور، کاملاً متفاوت‌اند.
اگر راننده‌ای به تفاوت این دو تسمه و علائم خرابی آن‌ها آشنا نباشد، ممکن است با مشکلات جدی مکانیکی مواجه شود. در این مقاله به‌طور کامل تفاوت تسمه دینام و تسمه تایم، وظایف هر کدام، علائم خرابی و زمان مناسب برای تعویض آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
تسمه تایم چیست؟ چه وظیفه‌ای دارد؟
تسمه تایم (Timing Belt) قطعه‌ای بسیار مهم در موتور است که وظیفه آن هماهنگ کردن حرکت میل‌بادامک و میل‌لنگ است.
در واقع تسمه تایم تنظیم می‌کند که:
-
سوپاپ‌ها در زمان مشخصی باز و بسته شوند،
-
و پیستون‌ها بدون برخورد به سوپاپ‌ها حرکت کنند.
در صورت خرابی تسمه تایم، ممکن است موتور قفل کند یا آسیب جدی ببیند.
تسمه دینام چیست؟ چه کاری انجام می‌دهد؟
تسمه دینام یا تسمه چندکاره (Serpentine Belt) مسئول انتقال نیرو به اجزای جانبی موتور است. این تسمه نیروی چرخشی موتور را به اجزای زیر منتقل می‌کند:
-
دینام (برای شارژ باتری)
-
کمپرسور کولر خودرو
-
پمپ هیدرولیک فرمان
-
واتر پمپ (در برخی خودروها)
علائم خرابی تسمه تایم
از آنجایی که تسمه تایم در عملکرد موتور نقش مستقیم دارد، خرابی آن علائم جدی‌تری دارد:
-
روشن نشدن خودرو یا استارت خوردن بی‌نتیجه
-
ایجاد صدای غیرعادی از موتور
-
خاموش شدن ناگهانی خودرو در حرکت
-
ریپ زدن یا بد کار کردن موتور
-
روشن شدن چراغ چک موتور
در برخی موارد، اگر تسمه تایم پاره شود، پیستون با سوپاپ برخورد می‌کند و موجب خسارت جدی به سرسیلندر، میل‌لنگ و حتی کل موتور می‌شود.
علائم خرابی تسمه دینام
تسمه دینام نیز با علائم واضح‌تری خود را نشان می‌دهد:
-
صدای جیغ یا جیرجیر از موتور در هنگام روشن کردن خودرو یا کولر
-
ضعیف کار کردن یا خاموش شدن کولر
-
ضعیف شدن فرمان هیدرولیک
-
کم‌نور شدن چراغ‌های خودرو
-
روشن شدن چراغ باتری روی داشبورد
-
داغ شدن موتور (در خودروهایی که واترپمپ با تسمه دینام کار می‌کند)
تفاوت در محل قرارگیری
یکی از تفاوت‌های ظاهری این دو تسمه، محل نصب آن‌هاست:
-
تسمه تایم معمولاً زیر قاب محافظ و درون موتور نصب می‌شود و با چشم قابل دیدن نیست.
-
تسمه دینام در بیرون موتور و روی فولی‌ها قرار دارد و به راحتی قابل مشاهده و بررسی است.
تفاوت در جنس و ظاهر
-
تسمه تایم اغلب دندانه‌دار است تا با دنده‌های فولی هماهنگ شود و لغزش نداشته باشد.
-
تسمه دینام معمولاً صاف یا چندشیاره است (در مدل‌های جدیدتر)، زیرا وظیفه انتقال حرکت به چند قطعه را به‌صورت همزمان دارد.
زمان تعویض تسمه‌ها
تعویض تسمه تایم:
-
به‌طور میانگین هر ۶۰ تا ۱۲۰ هزار کیلومتر
-
یا هر ۵ سال یک‌بار (هر کدام زودتر برسد)
در بسیاری از خودروها، اگر فقط یک‌بار تسمه تایم پاره شود، ممکن است هزینه تعمیرات به ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان برسد.
تعویض تسمه دینام:
-
معمولاً هر ۳۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر بسته به نوع خودرو
-
یا زمانی که علائم خرابی ظاهر می‌شود
برخی تسمه‌های دینام به صورت خودتنظیم هستند و با سفت‌کن اتوماتیک کار می‌کنند. در این موارد، معمولاً فقط در صورت پارگی یا ترک‌خوردگی تعویض می‌شوند.
آیا می‌توان تسمه تایم و دینام را با هم تعویض کرد؟
در صورتی که زمان تعویض هردو تسمه به هم نزدیک باشد، توصیه می‌شود همزمان تعویض شوند. این کار مزایای زیر را دارد:
-
کاهش هزینه کارگر
-
اطمینان از عملکرد هماهنگ تسمه‌ها
-
جلوگیری از خرابی زنجیروار
برخی تعمیرکاران پیشنهاد می‌دهند هنگام تعویض تسمه تایم، پمپ آب، سفت‌کن و بلبرینگ‌ها نیز بررسی و در صورت نیاز تعویض شوند.
سوالات متداول درباره تسمه تایم و دینام
آیا تمام خودروها تسمه تایم دارند؟
خیر. برخی خودروهای مدرن از زنجیر تایم فلزی به‌جای تسمه تایم استفاده می‌کنند که دوام بیشتری دارد و نیاز به تعویض دوره‌ای ندارد.
آیا پارگی تسمه دینام خطرناک است؟
بله. در صورت پاره شدن تسمه دینام، باتری شارژ نمی‌شود، کولر قطع می‌شود و حتی فرمان از کار می‌افتد. البته خطر آن به اندازه تسمه تایم نیست.
تسمه دینام بهتر است یا زنجیر تایم؟
زنجیر تایم دوام بیشتری دارد و نیاز به تعویض ندارد اما صدای بیشتری تولید می‌کند و هزینه ساخت بالاتری دارد. تسمه تایم بی‌صدا و سبک‌تر است اما نیاز به مراقبت دارد.
جمع‌بندی نهایی
تسمه تایم و تسمه دینام، هر دو نقش مهمی در عملکرد خودرو دارند، اما تفاوت‌های بنیادی در نقش، محل نصب، علائم خرابی، هزینه تعمیر و زمان تعویض آن‌ها وجود دارد.
بنابراین، توصیه می‌شود با بررسی دوره‌ای و توجه به علائم خرابی، از بروز مشکلات سنگین جلوگیری کنید.
