توسط : همه چیز درباره یکی از مهم‌ترین اجزای موتور
تسمه تایم (Timing Belt) یکی از اجزای حیاتی در موتور خودرو است که وظیفه هماهنگ‌سازی حرکت میل‌سوپاپ و میل‌لنگ را بر عهده دارد. خرابی این قطعه می‌تواند باعث آسیب جدی به موتور شود و هزینه‌های سنگینی را به همراه داشته باشد.
در این مقاله، به بررسی عملکرد تسمه تایم، علائم خرابی، زمان تعویض، مراحل تعویض، هزینه تقریبی و نکات فنی مهم برای حفظ سلامت آن می‌پردازیم.
تسمه تایم چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
تسمه تایم یک تسمه پلاستیکی تقویت‌شده با الیاف مقاوم است که دور پولی میل‌لنگ و میل‌سوپاپ کشیده می‌شود. این تسمه باعث می‌شود باز و بسته شدن سوپاپ‌ها با حرکت پیستون‌ها هماهنگ باشد. اگر تایمینگ موتور به‌هم بخورد، ممکن است سوپاپ‌ها با پیستون برخورد کرده و خسارت جدی ایجاد شود.
انواع تسمه تایم
-
تسمه تایم معمولی: رایج‌ترین نوع در خودروهای سواری، با عمر مفید مشخص.
-
زنجیر تایم: در برخی خودروها به‌جای تسمه از زنجیر استفاده می‌شود که دوام بیشتری دارد ولی تعویض آن سخت‌تر است.
-
تسمه تایم خشک و تر: برخی خودروهای جدید دارای تسمه تایم داخل محفظه روغن هستند (تسمه تایم تر) که دوام بیشتری دارند.
چه زمانی باید تسمه تایم تعویض شود؟
زمان تعویض بر اساس کارکرد خودرو:
معمولاً توصیه می‌شود تسمه تایم هر ۶۰٬۰۰۰ تا ۹۰٬۰۰۰ کیلومتر یا هر ۴ تا ۵ سال (هرکدام زودتر فرا برسد) تعویض شود. البته این عدد به نوع خودرو، مدل موتور و شرایط رانندگی بستگی دارد.
شرایطی که باعث تسریع فرسودگی تسمه می‌شود:
-
رانندگی در ترافیک‌های سنگین
-
روشن و خاموش کردن مداوم خودرو
-
دمای بالای موتور
-
نشت روغن یا ضدیخ روی تسمه
علائم خرابی یا فرسودگی تسمه تایم
-
شنیدن صدای غیرعادی از موتور
-
لرزش یا بد کار کردن موتور
-
کاهش ناگهانی قدرت خودرو
-
روشن نشدن یا خاموش شدن ناگهانی موتور
-
روشن شدن چراغ چک موتور
نکته مهم: تسمه تایم قطعه‌ای نیست که با چشم معمولی قابل بررسی باشد. در بسیاری از موارد، هیچ نشانه ظاهری از خرابی وجود ندارد و یکباره پاره می‌شود.
چرا تعویض به‌موقع تسمه تایم حیاتی است؟
پاره شدن تسمه تایم می‌تواند باعث برخورد پیستون‌ها با سوپاپ‌ها شود. در این حالت:
-
سوپاپ‌ها خم می‌شوند
-
سرسیلندر آسیب می‌بیند
-
هزینه تعمیر بسیار بالا خواهد بود (گاهی بیش از ۱۵ میلیون تومان)
پس تعویض به‌موقع تسمه تایم، نوعی سرمایه‌گذاری برای سلامت موتور است.
مراحل کلی تعویض تسمه تایم (برای مکانیک‌ها)
هشدار: تعویض تسمه تایم کاری تخصصی است. حتماً توسط مکانیک مجرب انجام شود.
-
جدا کردن باتری و پوشش‌های موتور
-
برداشتن تسمه‌های جانبی (مانند تسمه دینام)
-
تنظیم نقطه مرگ بالا (TDC) در میل‌لنگ و میل‌سوپاپ
-
باز کردن کاور تسمه تایم
-
علامت‌گذاری چرخ‌دنده‌ها برای حفظ تایمینگ
-
جدا کردن تسمه تایم فرسوده
-
بررسی وضعیت سفت‌کن تسمه، هرزگردها و واترپمپ
-
نصب تسمه جدید و تنظیم کشش صحیح
-
چرخاندن دستی موتور برای اطمینان از تنظیم صحیح تایمینگ
-
بستن مجدد قطعات و روشن کردن موتور
آیا همزمان با تسمه تایم، قطعات دیگری هم باید تعویض شوند؟
بله. در اکثر موارد، بهتر است به‌همراه تسمه تایم قطعات زیر نیز تعویض شوند:
-
سفت‌کن تسمه تایم
-
هرزگردها
-
واتر پمپ (در موتورهایی که تسمه تایم آن را می‌چرخاند)
-
تسمه‌های جانبی
این کار باعث افزایش طول عمر تسمه جدید و جلوگیری از خرابی مجدد می‌شود.
هزینه تعویض تسمه تایم چقدر است؟ (سال ۱۴۰۴)
-
خودروهای داخلی (مثل پژو، سمند، پراید): بین ۱.۵ تا ۳ میلیون تومان
-
خودروهای خارجی یا توربوشارژ: بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان
-
ست کامل تسمه تایم + اجرت: ممکن است تا ۱۵ میلیون تومان نیز برسد
هزینه‌ها بسته به برند قطعات، نوع خودرو و شهر محل سکونت متغیر است.
برندهای معتبر تسمه تایم در ایران
-
Gates (گیتس): ساخت آمریکا – بسیار باکیفیت
-
Contitech (کنتیننتال): ساخت آلمان – مناسب خودروهای اروپایی
-
Sabat: برند ایرانی – اقتصادی و پرکاربرد
-
Dayco: برند معتبر جهانی – دوام بالا
-
Dina Part (دینا پارت): تولید داخل – کیفیت استاندارد و سازگار با خودروهای ایرانی
نکات فنی و نگهداری تسمه تایم
-
همیشه از تسمه تایم اصلی یا برند معتبر استفاده کنید.
-
اگر نشتی روغن یا ضدیخ روی تسمه مشاهده کردید، سریعاً تعمیر کنید.
-
تسمه تایم نباید در معرض حرارت بیش از حد باشد.
-
در صورت شنیدن صدای سوت یا لرزش از موتور، حتماً تسمه را بررسی کنید.
-
از مکانیک‌های باتجربه استفاده کنید تا تایم موتور به درستی تنظیم شود.
جمع‌بندی
تسمه تایم، قلب تپنده هماهنگی موتور است. کوچک‌ترین اختلال در عملکرد آن می‌تواند منجر به هزینه‌های سنگین و آسیب‌های جدی شود. با تعویض به‌موقع و استفاده از قطعات با کیفیت، می‌توانید از مشکلات احتمالی جلوگیری کرده و طول عمر موتور خودرو خود را افزایش دهید.
اگر هنوز تسمه تایم خودروی شما تعویض نشده و کیلومتر یا سن آن بالا رفته، همین حالا برنامه‌ریزی برای تعویض آن را آغاز کنید. برند دینا پارت با ارائه تسمه تایم‌های استاندارد برای خودروهای ایرانی، گزینه‌ای مطمئن برای رانندگان است.
